Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη
ων Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ
Η πιο σημαντική ίσως προσωπικότητα της ελληνικής επανάστασης είναι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο «Γέρος του Μοριά». Το όνομά του ταυτίστηκε με τους αγώνες των Ελλήνων για ελευθερία και σπάνια μπορεί κάποιος να συναντήσει στην ιστορία τόσο πλούσια σε περιπέτειες και γεγονότα ζωή. Τα έζησε όλα: Τη χαρά, τη λύπη, την απογοήτευση, τον ενθουσιασμό, τη μοναξιά, την περιφρόνηση, την περηφάνια. Πέρασε πολλές φορές από τη δόξα στην αφάνεια, από το θρίαμβο στην ήττα, από την ηγεσία των Ελλήνων στη φυλακή και στην καταδίκη.
Γεννήθηκε κάτω από ένα δέντρο τη Δευτέρα του Πάσχα του 1770 αφού η μητέρα του, ετοιμόγεννη, έφυγε από το χωριό της, κυνηγημένη από τους Τούρκους. Όταν ήταν 10 χρονών ο πατέρας του σκοτώθηκε. Στα δεκαπέντε του ήταν ήδη αρματολός και δυο χρόνια αργότερα πολεμούσε τους Τούρκους σε άλλη μια επανάσταση στα βουνά της Πελοποννήσου. Το 1798 απέκτησε δικό του καράβι και με αυτό κτυπούσε αλύπητα τα τουρκικά πλοία. Λίγα χρόνια αργότερα καταδιωκόμενος από τους Τούρκους ανέβηκε και πάλι στα βουνά συνεχίζοντας τον αγώνα του. Κυνηγημένος αναγκάστηκε να περάσει στη Ζάκυνθο.
Όταν τα Επτάνησα πέρασαν από τους Ρώσους στους Άγγλους, οι τελευταίοι αποφάσισαν να ιδρύσουν στρατιωτικές μονάδες με Έλληνες στρατιώτες. Ο Κολοκοτρώνης κατατάχθηκε σε αυτές και πήρε το βαθμό του λοχαγού. Πολέμησε με τους Άγγλους στον πόλεμο τους με τη Γαλλία του Ναπολέοντα. Προβιβάστηκε μάλιστα σε Ταγματάρχη. Με το τέλος του πολέμου οι ελληνικές μονάδες διαλύθηκαν και ο Κολοκοτρώνης βρέθηκε χωρίς δουλειά να προσπαθεί να ζήσει την οικογένειά του (τρεις γιους, δυο κόρες, τη γυναίκα και την ηλικιωμένη μάνα του). Ασχολήθηκε με το ζωεμπόριο ενώ έκανε κάποτε και τον χασάπη.
Το μυαλό όμως του, ώριμου πια, Κολοκοτρώνη ήταν στην απελευθέρωση της πατρίδας. Την 1η Δεκεμβρίου 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία που ήδη προετοίμαζε τον αγώνα. Το Γενάρη του 1821 επιστρέφει στην πατρίδα του. Προσπαθεί να συμφιλιώσει τους οπλαρχηγούς του Μοριά και να τους οργανώσει για να αρχίσουν την επανάσταση ενωμένοι και δυνατοί.
Στις 23 Μαρτίου 1821 ελευθερώνει την πρώτη ελληνική πόλη, την Καλαμάτα. Αμέσως μπήκε στο μυαλό του η απελευθέρωση της πρωτεύουσας της Πελοποννήσου, Τριπολιτσάς. Μετά από πολύ αγώνα καταφέρνει να πείσει και τους υπόλοιπους και έτσι στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 το κέντρο της
Πελοποννήσου είναι ελεύθερο. Στις 26 Ιουλίου 1822 συντρίβει στα Δερβενάκια τη στρατιά του Δράμαλη που κατεβαίνοντας από τη Στερεά Ελλάδα σκόρπισε το φόβο και τρόμο στους Έλληνες.
Η αχαριστία και η ζήλια όμως στο πρόσωπό του άρχισαν να εκδηλώνονται εντονότερα. Ήρθε σε αντιπαλότητα με τα μέλη της κυβέρνησης που σχηματίστηκε στα απελευθερωμένα ελληνικά εδάφη. Οι πολιτικοί προσπαθούν να τον μειώσουν και να τον καταστρέψουν. Η κατάσταση οδήγησε δυστυχώς σε εμφύλιο πόλεμο. Έτσι ενώ οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταπνίξουν την επανάσταση οι Έλληνες άρχισαν να σκοτώνονται μεταξύ τους. Στις 13 Νοεμβρίου 1824 δολοφονήθηκε από τους αντιπάλους του ο μεγάλος γιος του Κολοκοτρώνη, ο Πάνος. Συγκλονισμένος ο γέρος του Μοριά αποφάσισε να παραδοθεί στην κυβέρνηση για να σταματήσει ο εμφύλιος. Έτσι από ηγέτης της επανάστασης βρέθηκε στη φυλακή.
Με το φυσικό αρχηγό της φυλακισμένο και τον αδελφοκτόνο πόλεμο να συνεχίζεται, η επανάσταση σχεδόν έσβησε. Η κυβέρνηση τότε αποφάσισε να αποφυλακίσει τον Κολοκοτρώνη. Ο στρατηγός έκανε ό,τι μπορούσε καλύτερο και στην ουσία μόνος του, μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη, κράτησε την επανάσταση ζωντανή μέχρι που οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής συμφώνησαν να ιδρυθεί ένα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.
Πρώτος κυβερνήτης ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας, που βρήκε στον Κολοκοτρώνη ένα πολύτιμο συνεργάτη και βοηθό στο εξαιρετικά δύσκολο έργο που είχε αναλάβει: Να φτιάξει ένα κράτος από το τίποτα. Οι εμφύλιες όμως διαμάχες δεν σταμάτησαν και είχαν ως αποτέλεσμα τη δολοφονία του κυβερνήτη το 1831.
Όταν στην Ελλάδα έφτασε ο νεαρός βασιλιάς Όθωνας, ο Κολοκοτρώνης προσπαθεί να συνεργαστεί μαζί του. Οι σύμβουλοι όμως του βασιλιά, πιστεύοντας στα λόγια των Ελλήνων, εχθρών του Κολοκοτρώνη, πείθονται ότι ο γέρος του Μοριά ετοιμάζει πραξικόπημα εναντίον του βασιλιά. Με την κατηγορία της προδοσίας ο Κολοκοτρώνης βρίσκεται και πάλι στη φυλακή. Κινδυνεύει μάλιστα να καταδικαστεί σε θάνατο.
Στη δίκη οι τρεις από τους πέντε δικαστές υπέγραψαν ότι είναι ένοχος. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου όμως και ακόμα ένας δικαστής αρνήθηκαν να υπογράψουν, καταλαβαίνοντας το ψέμα και την αδικία. Τελικά το δικαστήριο ανακοίνωσε την καταδίκη του Κολοκοτρώνη σε θάνατο. Ο μεγάλος ηγέτης του έθνους θα σκοτωνόταν από το κράτος που ο ίδιος θυσίασε όλη του τη ζωή για να δημιουργηθεί. Ευτυχώς, με την επέμβαση των μεγάλων δυνάμεων, η ποινή μετατράπηκε σε ισόβια φυλάκιση. Έτσι ο Κολοκοτρώνης βρέθηκε ξανά στη φυλακή. Αποφυλακίστηκε ένα χρόνο αργότερα με απόφαση του βασιλιά.
Τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα έζησε ειρηνικά. Όταν πλησίαζε το τέλος του, ίσως γιατί το είχε καταλάβει, έκανε μια μεγάλη περιοδεία στην Πελοπόννησο, περνώντας ξανά από τα μέρη όπου είχε πολεμήσει. Ο μεγάλος αυτός άντρας πέθανε στα 73 του χρόνια στις 4 Φεβρουαρίου 1843 μετά από το γλέντι για το γάμο του μικρού του γιου. Η ψυχή του πήγε να συναντήσει τους νεκρούς συμπολεμιστές του και το δολοφονημένο του γιο Πάνο.
Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα.
Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα.
Κωστής Παλαμάς
