ΟΣΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ

Η Εκκλησία επιτελεί σήμερα την μνήμη ενός από τους πιο μεγάλους και σοφούς, από τους πιο γνωστούς και αγαπητούς Ασκητάς, του Αγίου Ιωάννου του Συγγραφέως της Κλίμακος.

Στο πρόσωπο του Οσίου αυτού Ασκητού συνδυάζεται η μεγάλη αγιότης και η μεγάλη σοφία.

Το σύγγραμμά του, που το ωνόμασε Κλίμακα, επειδή ανεβάζει τον Μοναχό από χαμηλότερα στα ψηλότερα σκαλοπάτια κι ως την κορυφή της αρετής, είναι από τα πιο αγαπητά αναγνώσματα των Μοναχών και των ευσεβών χριστιανών.

Μόνο τέτοια βιβλία, που είναι καρπός και κόπος "πράξεως" και "θεωρίας" εκείνων που τα έγραψαν, ωφελούν πραγματικά και οικοδομούν πνευματικά.

Από τα σημερινά τόσα πολλά αναγνώσματα και σοφά βιβλία λείπει η "πράξις" σαν ιερά πείρα, λείπει και η μυστική "θεωρία".

Είναι γεμάτα από μία διανοητική θεώρηση, που δεν στηρίζεται πουθενά.

Η πράξη είναι το βάθος της θεωρίας· "πράξις θεωρίας επίβασις".

Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά κάποια γεγονότα που αφορούν την ζωή του Αγίου.


Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας γεννήθηκε πιθανότατα το 523 μ.Χ. στη Συρία.
Ήταν γιος πλούσιας και ευσεβούς οικογένειας.
Σε νεαρή ηλικία, παρακολούθησε ανώτερο κύκλο μορφώσεως, ώστε να διακρίνεται ανάμεσα στους συνομηλίκους του.
Εκείνος όμως, ενδιαφερόταν περισσότερο για την προσευχή, τις θεολογικές μελέτες, την συγγραφική εργασία και την άσκηση.
Πήγε στο Όρος Σινά, κοντά στον φημισμένο αναχωρητή Μαρτύριο, ο οποίος καθοδήγησε πνευματικά τον νεαρό Ιωάννη.
Μετά από τέσσερα χρόνια άσκησης, εκάρη μοναχός ενώ η φήμη των αρετών και της σοφίας του είχε ευρύτερα διαδοθεί.
Γι’ αυτό πολλοί μοναχοί και λαϊκοί, αλλά και αξιωματούχοι έρχονταν στη Μονή για να ζητήσουν τη συμβουλή του.
Είχε και το χάρισμα της θαυματουργίας.

Λόγω της διαβίωσής του στην Ιερά Μονή Σινά ονομάζεται και Σιναΐτης. Μετά το θάνατο του ηγούμενου της Μονής και κατόπιν απαιτήσεως των αδελφών δέχθηκε να γίνει Ηγούμενος της ιεράς Μονής Σινά για μερικά χρόνια.
Η νοσταλγία, όμως, της ερημικής ζωής, έκανε τον Ιωάννη να αποσυρθεί πάλι στην έρημο και να αφοσιωθεί πάλι στις μελέτες του.
Εκοιμήθη εν ειρήνη περί το 606 μ.Χ. και άφησε δύο σπουδαιότατα συγγράμματα, την «Κλίμακα» και τον «Λόγον προς τον Ποιμένα».

Η «Κλίμακα» περιλαμβάνει τριάντα λόγους περί αρετής, όπου ο καθένας λόγος περιλαμβάνει και μια αρετή, ξεκινώντας από τις πιο πρακτικές και ανεβαίνοντας σαν σκαλοπάτια κατέληξε στις θεωρητικά υψηλές.
Στη πνευματική ζωή έχουμε βαθμίδες χαμηλές και υψηλές, καταστάσεις κατώτερες και ανώτερες.
Γι’ αυτό και το σύγγραμμα ονομάζεται Κλίμακα των αρετών.
Στο έργο του αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει συστηματικά τις ιδέες του για την κοινοβιακή κυρίως, αλλά και για την ερημική ζωή, ταξινομώντας αυτές κατά τρόπο που δείχνει πορεία προς την ηθική τελείωση.
Είναι γραμμένο σε κομψή ελληνική γλώσσα, καλοδουλεμένη με χάρη και μελωδικότητα.
Έχει διαύγεια, γλαφυρότητα, παραστατικότητα και παρουσιάζει πλούτο εκφράσεως, καλαισθησία και ευγένεια.
Στη διακόσμηση του λόγου με εικόνες και παρομοιώσεις ο ιερός συγγραφέας είναι απαράμιλλος.
Πάσης φύσεως σχήματα λόγου αναδύονται καθώς και ωραίες και επιτυχημένες προσωποποιήσεις.
Από την αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το σύγγραμμά του διαβάζεται σε όλα τα Ορθόδοξα Μοναστήρια.
Επειδή είναι παγκόσμιο κειμήλιο αναλύσεως όλων των παθών και των αρετών, η Εκκλησία τιμά ιδιαίτερα σε αυτή τη πνευματική περίοδο τον συγγραφέα άγιο Ιωάννη της Κλίμακας και το προτείνει για ανάγνωσμα.
Η μνήμη του εορτάζεται στις 30 Μαρτίου και την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Μερικοί λόγοι του, από την Κλίμακα:

"Η ταπεινοφροσύνη είναι ουράνιος ανεμοστρόβιλος που μπορεί να ανεβάσει την ψυχή από την άβυσσο της αμαρτίας στα ύψη του ουρανού".

"Μητέρα της πηγής είναι η άβυσσος των υδάτων πηγή δε της διακρίσεως η ταπείνωσις".
"Ἄλλο τό ἐπαίρεσθαι, ἕτερον τό μή ἐπαίρεσθαι καί ἄλλο τό ταπεινοῦσθαι ὁ μέν γάρ κρίνει πᾶσαν ἡμέραν· ὁ δέ οὐ κρίνει τάχα δέ καί ἑαυτόν οὐ κατακρίνει· ὁ δέ ἀκαταδίκαστος ὤν διά παντός ἑαυτόν καταδικάζει".  

"Ἀμήχανον ἐκ χιόνος πρϊέναι φλόγα· ἀμηχανώτερον δέ ἐν ἑτεροδόξοις ταπεινοφροσύνην ὑπάρχειν· πιστῶν καί εὐσεβῶν τό κατόρθωμα καί τούτων κεκαθαρμένων".

"Ὑπακοή ἐστιν ἄρνησις ψυχῆς οἰκείας παντελής, διά σώματος ἐπιδεικνυμένη ἐναργῶς ἤ νέκρωσις μελῶν, ἐν ζώσῃ διανοίᾳ. Ὑπακοήν ἐστιν ἐνεξέταστος κίνησις, ἑκούσιος θάνατος, ἀπερίεργος ζωή, ἀμέριμνος κίνδυνος, ἀμελέτητος Θεοῦ ἀπολογία, ἀφοβία θανάτου, ἀκίνδυνος πλοῦς, ὑπνοῦσα ὁδοιπορία, μνῆμα θελήσεως καί ἔγερσις ταπεινώσεως. Ὑπακοή ἐστιν ἀπόθεσις διακρίσεως ἐν πλούτῳ διακρίσεως... καί ἀπιστεῖν ἑαυτῷ ἐν τοῖς καλοῖς ἅπασι μέχρι τέλους ζωῆς".

 

Απολυτίκιον.
Ήχος γ’. Θείας πίστεως.Θείον κλίμακα, υποστηρίξας, την των λόγων σου, μέθοδον πάσι, Μοναστών υφηγητής αναδέδειξαι, εκ πρακτικής Ιωάννη καθάρσεως, προς θεωρίας ανάγων την έλαμψιν. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Έτερον Απολυτίκιον. Ήχος πλ. δ’.Ταις των δακρύων σου ροαίς, της ερήμου το άγονον εγεώργησας· και τοις εκ βάθους στεναγμοίς, εις εκατόν τους πόνους εκαρποφόρησας· και γέγονας φωστήρ τη οικουμένη, λάμπων τοις θαύμασιν, Ιωάννη, Πατήρ ημών όσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.

 Κοντάκιον. Ήχος α’. Χορός Αγγελικός.Καρπούς αειθαλείς, εκ της βίβλου προσφέρων, διδάγματα σοφέ, καθηδύνεις καρδίας, των τούτοις μετά νήψεως, προσεχόντων μακάριε· Κλίμαξ γαρ εστι, ψυχάς ανάγουσα γήθεν, προς ουράνιον, και διαμένουσαν δόξαν, των πίστει τιμώντων σε.

Μεγαλυνάριον.Την ουρανοδρόμον ην Ιακώβ, κλίμακα προείδεν, ετεχνήσω πνευματικώς, Πάτερ Ιωάννη, συνθήκη των σων λόγων, δι’ ης προς αφθαρσίας, βαίνομεν μέθεξιν.