ΛΕΣΒΟΣ
8η Νοεμβρίου 1912 - 8η Νοεμβρίου 2018
106 χρόνια μετά…
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως στο νησί μας, όλοι εμείς, όλοι οι Μυτιληνιοί, τιμάμαι τούτη τη μέρα τη σημερινή ιδιαιτέρα.
Τιμάμαι και αγαπάμε τους Αρχαγγέλους μας, το Μιχαήλ και το Γαβριήλ που σήμερα γιορτάζουν, πιότερο από κάθε άλλο άγιο και το νησί μας ολόκληρο συθέμελα κουνιέται σήμερα από τα πήγαινε – έλα των Μυτιληνιών, όλων των κατοίκων του νησιού μας για την ακρίβεια, στις Εκκλησιές στα σπίτια, στις γιορτάδες, στα χαιρετίσματα, στα συχαρίκια.
Δεν είναι ακόμη τυχαίο πως ένα πασίγνωστο Μοναστήρι του νησιού μας, ένα παγκόσμιο προσκύνημα, που τόσοι και τόσοι επισκέπτες πρώτα αυτό έμαθαν και μετά οτιδήποτε άλλο στον τόπο μας, είναι στον αρχάγγελο Μιχαήλ αφιερωμένο.
Ούτε τέλος είναι σύμπτωση πως εδώ έχουμε ένα όνομα αποκλειστικά δικό μας. Είναι ντόπιο, είναι Μυτιληνιό. Το ακούς και αμέσως, όπου και να ‘σαι θυμάσαι το νησί τούτο. Είναι το όνομα Στρατής. Πουθενά δεν το βρίσκεις γιατί είναι προνόμιο δικό μας. Στρατής, Στρατήγης παλαιότερα, Στρατηγούλα το θηλυκό του. Στρατγέλ το παιδί. Αρχιστράτηγος λοιπόν, Στρατήγης - Στρατής. Τούτη είναι η ετυμολογία του. Σήμερα γιορτάζει. Τη μέρα των Αρχαγγέλων, των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Ακόμα και το Ευστράτιος εδώ έγινε Στρατής, αν και καμιά σχέση δεν έχουν, σήμερα γιορτάζει
Τιμάμε λοιπόν τους Αγίους Αγγέλους και τους τιμάμε ιδιαίτερα σήμερα 8η Νοεμβρίου, την ημέρα που η Εκκλησία μας τιμά τη σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και πασών των Ασωμάτων Δυνάμεων. Και η ορθόδοξη εκκλησία τιμούσε πάντοτε τους αγγέλους. Η δε τιμητική τους προσκύνηση διακηρύχθηκε επίσημα από τη Ζ΄ οικουμενική σύνοδο σε αντιδιαστολή προς τη λατρεία που αφορά μόνο το πρόσωπο του Θεού.
Στον εβδομαδιαίο λειτουργικό κύκλο των ακολουθιών, η Δευτέρα αφιερώνεται στις αγγελικές δυνάμεις.
Αλλά η κατεξοχήν τιμή των αγγέλων γίνεται στη Θεία Λειτουργία. Εκεί, ο λαός του Θεού στη γη και οι στρατιές του ουρανού με ένα στόμα, σε μία κοινή λειτουργική σύναξη προσφέρουν στο Θεό δοξολογία. Μαζί με τους ιερείς συνέρχονται στο θυσιαστήριο και συλλειτουργούν τη θεϊκή αγαθότητα. Μαζί κυκλώνουν την αγία Τράπεζα και τα τίμια δώρα, διά χειρός αγγέλου αναφέρονται εις οσμήν ευωδίας πνευματικής στο υπερουράνιο και νοερό θυσιαστήριο.
Πιότερο λοιπόν τους τιμάμε και τους αγαπάμε και έχουμε Λαμπρή σήμερα εμείς εδώ πέρα.
Αδελφοί μου!
Σήμερα, μέρα απόδοσης τιμής στους Αγίους Αγγέλους, είναι και η ιδιαίτερη ημέρα για μας τους Λέσβιους, αφού αυτή η μέρα η μεγάλη σημαδεύτηκε πριν από 100 χρόνια με την απαρχή της λευτεριάς μας απ’ τον Τούρκικο ζυγό.
Το φθινόπωρο του 1912 έφερε στη Λέσβο την άνοιξη.
Έβλεπαν οι χριστιανοί ότι η μεγάλη στιγμή για την απελευθέρωση πλησιάζει. Πίστευαν στον καινούργιο κυβερνήτη της Ελλάδας, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον άνθρωπο που ήταν γιομάτος φως κι αξιοσύνη, ότι θα έκανε πραγματικότητα τον πόθο των Λέσβιων, για τη λύτρωσή τους από τη βάρβαρη τουρκική κατοχή.
Και ξημέρωνει η άγια μέρα της 8ης Νοεμβρίου του 1912 και στις 7 το πρωί μπροστά στη Μυτιλήνη βρίσκεται ο ελληνικός στόλος: Τα θωρηκτά «Αβέρωφ», «Σπέτσαι», «Ύδρα», «Ψαρά», και άλλα πολεμικά.
«ΗΡΘΑΝ ΤΑ ΒΑΠΟΡΙΑ… ΗΡΘΑΝ ΤΑ ΒΑΠΟΡΙΑ …»
Οι Έλληνες της Μυτιλήνης ξεχύνονται στους δρόμους, πλησιάζουν τις ακρογιαλιές, κι ακούνε από την μπάντα του «Αβέρωφ», που βρίσκεται στο «καστρέλι», όπου σήμερα το άγαλμα της ελευθερίας, το εμβατήριο «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά» και η καρδιά τους γεμίζει από ξέφρενη χαρά και μεγαλείο. Το παραλήρημα του πλήθους από ενθουσιασμό είναι αφάνταστα μεγάλο. Χαιρετίζουν την πολυπόθητη λευτεριά. Χιλιάδες ελληνικές σημαίες στόλισαν τα χριστιανικά σπίτια, τα δημόσια κτήρια, το δημοτικό κήπο και την προκυμαία.
Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και χαιρετιστήριοι πυροβολισμοί ακούγονταν από τα χριστιανικά παράθυρα και μπαλκόνια και ο κόσμος αγκαλιαζόταν και φιλιόταν με γνωστούς και άγνωστους, φωνάζοντας Χριστός ανέστη.
Για ακούστε το άριστο συνδυασμό των δυο αυτών γιορτάδων. Των Ταξιαρχών και των «Ελευθερίων» μας.
«Από το θωρηκτό «Αβέρωφ» κατεβαίνει μια ατμάκατος με λευκή σημαία και αποστέλλεται με αξιωματικό στην αποβάθρα. Σαν αποσπάσθηκε απ’ τον «Αβέρωφ», που ξεχώριζε με τον όγκο και το σχήμα του απ΄ όλα τα άλλα καράβια, μιά ατμάκατος και με ταχύτητα έσχιζε τα νερά κι ερχόταν και «μνήσθητι, Κύριε, είναι κοντά, μνήσθητι, Κύριε, εφάνη», μπήκε στο Λιμάνι, έδεσε στην προβλήτα κι από μέσα βγήκε ένας Αξιωματικός με το σπαθί στο πλευρό του, που μ’ αγέρωχο βήμα προχώρησε ανάμεσα στο πλήθος. Κι ήταν τεράστιος, ήταν ολόφωτος μέσα στην άσπρη στολή του. Και δεν ήταν Αξιωματικός, ήταν ο ίδιος ο Ταξιάρχης, που σήμερα κατέβηκε κι αυτός στο Λιμάνι, για να γίνει εκεί η πιο παράξενη, η πιο όμορφη λειτουργία δόξας και τιμής στον ένστολο Άγιο».
"ΖΗΤΩ Η ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΗ.
ΞΥΠΝΑΤΕ, ΞΥΠΝΑΤΕ, Η ΣΑΛΠΙΓΞ ΗΧΕΙ.
ΕΜΠΡΟΣ Η ΣΗΜΑΙΑ ΚΑΙ ΒΗΜΑ ΤΑΧΥ".
Η αποβίβαση των Ελλήνων πεζοναυτών αρχίζει στις 12.30 το μεσημέρι. Το βράδυ της ίδιας μέρας η πόλη φωταγωγείται. Γιορτάζει με άκρατο ενθουσιασμό τη λευτεριά της.
Όμως χρειάζεται αγώνας ακόμη πολύς για την πολυπόθητη λευτεριά. Και το νησί όμως, θα καθυστερήσει να απελευθερωθεί εξ’ ολοκλήρου, ένα ακόμη μήνα, λόγω των αιώνιων τριβών μεταξύ μας. Στις 18 Νοεμβρίου, φθάνουν επιτέλους ενισχύσεις και μπαίνει τέρμα στις διαμάχες που υπήρχαν στους κόλπους του στρατεύματος. Κατά τη διάρκεια του ενός μηνός που χρειάστηκε ο Ελληνικός στρατός για να απελευθερώσει ολόκληρο το νησί, ο άμαχος πληθυσμός υπέφερε τα πάνδεινα από τους Τούρκους.
Εν τω μεταξύ οι Τούρκοι είχαν οχυρωθεί στο Τουρκικό χωριό Κλαπάδος, κοντά στη Καλλονή.
6 Δεκεμβρίου: Όλα είναι έτοιμα για την τελική επίθεση. Ο στρατός συντάσσεται και προχωρεί, ενώ το πλήθος, μέσα σ' ένα παραλήρημα πατριωτισμού, τον κατευοδώνει. Η μάχη που ακολουθεί είναι σκληρή και κρατάει 11 ώρες. Το οχυρωμένο στρατόπεδο των Τούρκων δεν μπόρεσε να αντέξει.
8 Δεκεμβρίου: υπογράφεται το πρωτόκολλο παράδοσης του Τουρκικού στρατού. Η Τουρκική στρατιωτική σημαία• παραδίνεται και φυλάσσεται μέχρι σήμερα στο μουσείο της μονής Λειμώνος.
10 Δεκεμβρίου: Το Ελληνικό στράτευμα επιστρέφει στη Μυτιλήνη, ενώ οι Τουρκικές δυνάμεις μεταφέρονται με πλοίο στον Πειραιά.
Η απελευθέρωση της Λέσβου είναι πραγματικότητα. Δεν σημαίνει όμως αυτό αυτόματα και την ένωση με τη μητέρα πατρίδα. Οι τότε μεγάλες δυνάμεις, οι αιωνίως ρυθμίζουσες τις τύχες των μικρών, αφήνουν να φανεί ξεκάθαρα η πρόθεση τους απέναντι μας. Δεν έχουν τη διάθεση να αναγνωρίσουν την ένωση των νησιών του Αιγαίου με την Ελλάδα. Ο Μυτιληνιός λαός όμως, πάντα αγέρωχος, φιλελεύθερος και γενναίος, δεν το βάζει κάτω. Το Γενάρη του 1913 η Μυτιλήνη σείεται από απανωτά συλλαλητήρια. Θέλουμε την ένωση με την μητέρα πατρίδα. Τα συνθήματα: «Ζήτω η Ελλάς» και «Ένωσις ή θάνατος», δίνουν και παίρνουν σ’ όλο το νησί.
Για τα επόμενα δέκα χρόνια εκκρεμεί το νομικό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και στη Λέσβο παραμένουν Τούρκοι, οι οποίοι μάλιστα συμμετέχουν και στη διοίκηση της.
Οι διαρκείς πολεμικές συγκρούσεις αυτής της δεκαετίας, διατηρούν τη κατάσταση αυτή μέχρι και τη Μικρασιατική καταστροφή. Η τελική λύση δίνεται με τη συνθήκη της Λωζάνης, το 1923, η οποία παραχωρεί αμετάκλητα τα νησιά στην Ελλάδα. Τότε φεύγουν οριστικά και οι τελευταίοι Τούρκοι από το Λεσβιακό έδαφος.
Αδελφοί μου!
Στις 12.30 της Πέμπτης 8 Νοεμβρίου 1912, έκλεισε κύ¬κλος τετρακοσίων πενήντα χρόνων αφότου ο τελευταίος Γενοβέζος Άρχοντας, ο Νικόλαος Γατελούζος παρέδωσε την πόλη στο Μωάμεθ τον Πορθητή»
Και κείνες τις μέρες ακούγοντας ψαλμωδίες στους δρόμους λες και ήτανε Φώτα, Θεοφάνεια. Δεν ήτανε όμως τυχαίες, είχανε το σκοπό τους. Ήτανε ο ύμνος της λευτεριάς μας.
«Ελευθέρα μεν η κτίσις γνωρίζεται.
Υιοί δε φωτός, οι πριν εσκοτισμένοι.
Μόνος στενάζει, του σκότους ο προστάτης.
Νυν ευλογείτω συντόνως τον αίτιον
Η πριν τάλαινα των Εθνών παγκληρία.
«Η κτίση έχει γνώρισμά της την ελευθερία και είναι παιδιά φωτεινά, που πριν ζούσαν στο σκοτάδι. Απομονωμένος, τώρα στενάζει ο άρχοντας του σκοταδιού διάβολος. Τώρα ας ευλογεί και ας δοξάζει με όση δύναμη μπορεί τον αίτιο αυτής της νέας καταστάσεως όλη η ταλαίπωρη ανθρωπότητα».
Σήμερα λοιπόν 8 του Νοέμβρη του 2012, γιορτάζοντας τα 100/χρονα της λευτεριάς μας, ας μην ξεχνάμε ποτέ τη λέξη λευτεριά. Ας μη ξεχνάμε τι σημαίνει λευτεριά. Οι μέρες που ζούμε είναι πονηρές, πολύ πονηρές. Η ελευθερία μας, η δημοκρατία μας, αγαθά για τα οποία χύθηκε μπόλικο αίμα βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Βιάζεται βάναυσα και ασύστολα. Τα αυτονόητα κεκτημένα τα χάνουμε μέσα σε μια νύχτα. Δεν ακούγεται πλέον η φωνή του λαού. Δεν ακουγόμαστε. Δεν ακούγεται ο πόνος μας. Δεν λογαριάζονται τα δάκρυα μας. Καταντήσαμε έρμαια σε ένα ανελέητο τυφώνα που παρασέρνει στο διάβα του ζωή, αξία, υπόληψη, τα πάντα.. Για τούτο χρειάζεται περιφρούρηση η λευτεριά. Για τούτο δεν πρέπει να λησμονάμε τι σημαίνει λευτεριά. Για τούτο τούτη η μέρα φέτος είναι πολύ πιο επίκαιρη, από κάθε άλλη φορά.
π. Γεώργιος Αλεντάς
