Κάθε χρόνο στις 11 Δεκεμβρίου, εάν είναι Κυριακή, ή την πρώτη Κυριακή μετά τις 11 Δεκεμβρίου, η εκκλησία τιμά τη μνήμη των Αγίων Προπατόρων (πρώην Αγίων Πατέρων), δηλαδή των κατά σάρκα προγόνων του Ιησού Χριστού, όπως αναφέρονται στην πασίγνωστη περικοπή του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου (α΄, 1-16). Με την πάροδο του χρόνου το θέμα της Κυριακής αυτής διευρύνθηκε και περιέλαβε όλους τους προ Χριστού δίκαιους της Παλαιάς Διαθήκης.
Αρχικά, οι προπάτορες του Ιησού γιορτάζονταν την Κυριακή πριν από τα Χριστούγεννα. Η διεύρυνση του εορτολογικού περιεχομένου της Κυριακής προ των Χριστουγέννων επέφερε τη διχοτόμηση της Κυριακής αυτής και τη μετάθεση μέρους του θέματός της στην προ αυτής Κυριακή. Έτσι, οι Κυριακές των Αγίων Πατέρων έγιναν δύο και για να διακρίνονται η μία από την άλλη, η μία, η παλαιότερη, ονομάσθηκε «Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως» και η άλλη διατήρησε το παλαιό της όνομα «Κυριακή των Αγίων Πατέρων», που για να μη συγχέεται με τις Κυριακές των Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων έλαβε το όνομα «Κυριακή των Προπατόρων».
Η Ευαγγελική περικοπή.
Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον: Ιδ. 16 – 24.
Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον: Ιδ. 16 – 24.
Eίπεν ο Κύριος την παραβολήν ταύτην· Ανθρωπός τις εποίησε δείπνον μέγα, και εκάλεσε πολλούς· και απέστειλε τον δούλον αυτού τη ώρα του δείπνου ειπείν τοις κεκλημένοις· έρχεσθε, ότι ήδη έτοιμά εστί πάντα. Και ήρξαντο από μιάς παραιτείσθαι πάντες. Ο πρώτος είπεν αυτώ· Αγρόν ηγόρασα, και έχω ανάγκην εξελθείν και ιδείν αυτόν· ερωτώ σε, έχε με παρητημένον. Και έτερος είπε· Ζεύγη βοών ηγόρασα πέντε, και πορεύομαι δοκιμάσαι αυτά· ερωτώ σε, έχε με παρητημένον. Και έτερος είπε· γυναίκα έγημα, και δια τούτο ου δύναμαι ελθείν. Και παραγενόμενος ο δούλος εκείνος απήγγειλε τω κυρίω αυτού ταύτα. Τότε οργισθείς ο οικοδεσπότης, είπε τω δούλω αυτού· Έξελθε ταχέως εις τας πλατείας και ρύμας της πόλεως, και τους πτωχούς και αναπήρους και χωλούς και τυφλούς εισάγαγε ώδε. Και είπεν ο δούλος· Κύριε, γέγονεν ως επέταξας, και έτι τόπος εστί. Και είπεν ο κύριος προς τον δούλον· Έξελθε εις τας οδούς και φραγμούς και ανάγκασον εισελθείν, ίνα γεμισθή ο οίκός μου. Λεγω γαρ υμίν ότι ουδείς των ανδρών εκείνων των κεκλημένων γεύσεταί μου του δείπνου. Πολλοί γαρ εισί κλητοί, ολίγοι δε εκλεκτοί.
Είπε ο Κύριος «Ένας άνθρωπος ετοίμασε μεγάλο δείπνο και κάλεσε πολλούς. Όταν ήρθε η ώρα του δείπνου, έστειλε το δούλο του να πει στους καλεσμένους: ελάτε, όλα είναι πια έτοιμα. Τότε άρχισαν ο ένας μετά τον άλλο να βρίσκουν δικαιολογίες: Ο πρώτος του είπε: έχω αγοράσει ένα χωράφι και πρέπει να πάω να το δω· σε παρακαλώ, θεώρησέ με δικαιολογημένον. Άλλος του είπε: έχω αγοράσει πέντε ζευγάρια βόδια και πάω να τα δοκιμάσω· σε παρακαλώ, δικαιολόγησέ με. Κι ένας άλλος του είπε: είμαι νιόπαντρος και γι΄ αυτό δεν μπορώ να έρθω. Γύρισε ο δούλος εκείνος και τα είπε αυτά στον κύριό του. Τότε ο οικοδεσπότης οργισμένος είπε στο δούλο του: πήγαινε γρήγορα στις πλατείες και στους δρόμους της πόλης και φέρε μέσα τους φτωχούς, τους ανάπηρους, τους κουτσούς και τους τυφλούς. Όταν γύρισε ο δούλος του είπε: κύριε, αυτό που πρόσταξες έγινε και υπάρχει ακόμη χώρος. Είπε πάλι ο κύριος στο δούλο: πήγαινε έξω από την πόλη στους δρόμους και στα μονοπάτια κι ανάγκασέ τους να έρθουν, για να γεμίσει το σπίτι μου· γιατί σας βεβαιώνω πως κανένας από κείνους που κάλεσα δε θα γευτεί το δείπνο μου. Γιατί, πολλοί είναι οι καλεσμένοι, λίγοι όμως οι εκλεκτοί».
Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα
Προς Κολοσσαείς Επιστολής Παύλου: Γ. 4 – 11.
Αδελφοί, όταν ο Χριστός φανερωθή, η ζωή ημών, τότε και υμείς σύν Αυτώ φανερωθήσεσθε εν δόξη.
Νεκρώσατε ούν τα μέλη υμών τα επι της γής: πορνείαν, ακαθαρσίαν, πάθος, επιθυμίαν κακήν, και την πλεονεξίαν, ήτις εστίν ειδωλολατρία, δι” ά έρχεται η οργή του Θεού επι τους υιούς της απειθείας, εν οις και υμείς περιεπατήσατέ ποτε, ότε εζήτε εν αυτοίς. Νυνί δέ απόθεσθε και υμείς τα πάντα: οργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αισχρολογίαν εκ του στόματος υμών. Μή ψεύδεσθε εις αλλήλους” απεκδυσάμενοι τον παλαιόν άνθρωπον σύν ταις πράξεσιν αυτού και ενδυσάμενοι τον νέον τον ανακαινούμενον εις επίγνωσιν κατ” εικόνα του κτίσαντος αυτόν, όπου ουκ ένι Έλλην και Ιουδαίος, περιτομή και ακροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστός.
Αδελφοί, όταν ο Χριστός, που είναι η αληθινή ζωή μας, φανερωθεί, τότε κι εσείς, στην παρου¬σία του, θα φανερωθείτε μαζί του δοξασμένοι.
Απονεκρώστε, λοιπόν, ό,τι σας συνδέει με το αμαρτωλό παρελ¬θόν: Tην πορνεία, την ηθική ακαθαρσία, το πάθος, την κακή επιθυμία και την πλεονεξία, που είναι ειδωλολατρία. «Για όλα αυτά θα πέσει η οργή του Θεού πάνω σ’ εκείνους που δε θέλουν να πιστέψουν. Σ’ αυτούς ανήκατε άλλοτε κι εσείς, όταν αυτά τα πάθη δυνάστευαν τη ζωή σας. Τώρα όμως πετάξτε τα όλα αυτά από πάνω σας: Tην οργή, το θυμό, την πονηρία, την κακολογία και την αισχρολογία. Μη λέτε ψέματα ο ένας στον άλλο, αφού βγάλατε από πάνω σας τον παλιό αμαρτωλό εαυτό σας με τις συνήθειές του, και ντυθήκατε τον καινούργιο άνθρωπο, που ανανεώνεται συνεχώς σύμφωνα με την εικόνα του δημιουργού του, ώστε με τη νέα ζωή του να φτάσει στην τέλεια γνώση του Θεού. Σ’ αυτή τη νέα κατάσταση δεν υπάρχουν πια εθνικοί και Ιουδαίοι, περιτμημένοι κι απερίτμητοι, βάρβαροι, Σκύθες, δούλοι, ελεύθεροι• του Χριστού είναι όλα και ο Χριστός είναι σε όλα.
