Βάσει σκέψεων τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνα και Ὑμηττοῦ κ. Δανιήλ
Κατά τήν περίοδο τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς ὁ πιστός πορεύεται. Διαβαίνει καί μεταβαίνει και αναβαίνει ἀπό τήν κατάστασι τῆς κατά σάρκα ζωῆς στήν κατάστασι τῆς κατά πνεῦμα ζωῆς. Φεύγει ἀπό τήν ζωή τῆς δουλείας στά πάθη καί ζητεῖ τήν πνευματική του ἐλευθερία διά τῆς ὑπακοῆς στό θέλημα τοῦ Ἐπουρανίου Πατέρα.
Ὡς πνευματική ἐλευθερία ἐννοεῖται αὐτή ἡ κατάστασι πού περιγράφεται ἀπό τόν Ἀπόστολο Παύλο: «Πάντα μοί ἔξεστι, ἀλλ' οὐ πάντα συμφέρει Πάντα μοι ἔξεστι ἀλλ’ οὐκ ἐγώ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος» (Ἀ' Κορ. ς' 12). Στό διδακτικό ὄγδοο κεφάλαιό της πρός Ρωμαίους ἐπιστολῆς ὁ Ἀπόστολος διαπιστώνει: «ὅσοι εὑρίσκονται κάτω ἀπό τήν κυριαρχία της σαρκός, δηλαδή της ἁμαρτίας, φρονοῦν (σκέπτονται, ἐπιθυμοῦν, πράττουν) ὅσα τούς ἐπιβάλλουν οἱ ἀμαρτίες. Ἀντίθετα ὅσοι ζοῦν κατά πνεῦμα, δηλαδή ὅπως θέλει ὁ Θεός, αὐτοί φρονοῦν (σκέπτονται, θέλουν καί πράττουν) ὅσα θέλει τό "Ἅγιον Πνεῦμα δηλαδή ὁ Θεός» (στ. 5).
Ἰδού λοιπόν ὁ ἀγών νά ἀνέβουμε ἀπό τήν κατάστασι τῆς «κατά σάρκα» ζωῆς, στήν κατάστασι τῆς «κατά πνεῦμα» ζωῆς. Ὅλα τα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς σ' αὐτό συντελοῦν, συνεργούσης ἀσφαλῶς καί βεβαίως τῆς θείας Χάριτος, Αὐτοῦ τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ μας. Αυτά ακριβώς μας λέει και ο Άγιος,που λίαν ευστόχως και σοφώς, η Εκκλησία μας όρισε σήμερα να τιμάμε• ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης• ο Ιωάννης της Κλίμακος.
Γεννήθηκε στην Παλαιστίνη γύρω στα 523. Μόνασε από νεαρή ηλικία (16 ετών). Παρακολούθησε ανώτερο κύκλο μορφώσεως. Στην ζωή της ερήμου Σινά αξιοποίησε την σοφία του και ανέβηκε σε υψηλές κορυφές αγιότητας. Είχε και το χάρισμα της θαυματουργίας. Σε μεγάλη ηλικία έγινε ηγούμενος της μονής του Σινά.
Συνέγραψε τριάντα λόγους περί αρετής, όπου ο καθένας λόγος περιλαμβάνει και μια αρετή, ξεκινώντας από τις πιο πρακτικές και ανεβαίνοντας σαν σκαλοπάτια κατέληξε στις θεωρητικά υψηλές. Στη πνευματική ζωή έχουμε βαθμίδες χαμηλές και υψηλές, καταστάσεις κατώτερες και ανώτερες. Γι' αυτό και το σύγγραμμα ονομάζεται Κλίμακα των αρετών. Στο έργο του αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει συστηματικά τις ιδέες του για την κοινοβιακή κυρίως, αλλά και για την ερημιτική ζωή, ταξινομώντας αυτές κατά τρόπο που δείχνει πορεία προς την ηθική τελείωση. Είναι γραμμένο σε κομψή ελληνική γλώσσα, καλοδουλεμένη με χάρη και μελωδικότητα. Εχει διαύγεια, γλαφυρότητα, παραστατικότητα και παρουσιάζει πλούτο εκφράσεως, καλαισθησία και ευγένεια. Στη διακόσμηση του λόγου με εικόνες και παρομοιώσεις ο ιερός συγγραφέας είναι απαράμιλλος. Πάσης φύσεως σχήματα λόγου αναδύονται καθώς και ωραίες και επιτυχημένες προσωποποιήσεις. Οι διδασκαλίες του είναι ολοκάθαρα νάματα που προέρχονται από αγιασμένη πηγή. Είναι ένα θεόπνευστο κείμενο. Οι σύγχρονοι ψυχολόγοι θαυμάζουν τον συγγραφέα της Κλίμακας για την βαθύτητα των ψυχολογικών του γνώσεων και παρατηρήσεων, και διαπιστώνουν ότι τα τελευταία αξιόλογα πορίσματα της ψυχολογίας του Βάθους ήταν γνωστά στους Πατέρες της ερήμου. Ο Άγιος Ιωάννης κοιμήθηκε στις 30 Μαρτίου το 603, σε ηλικία ογδόντα ετών. Από την αρχή της Σαρακοστής το σύγγραμμά του διαβάζεται σε όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια. Επειδή είναι παγκόσμιο κειμήλιο αναλύσεως όλων των παθών και των αρετών, η Εκκλησία τιμά ιδιαίτερα σε αυτή τη πνευματική περίοδο τον συγγραφέα άγιο Ιωάννη της Κλίμακας και το προτείνει για ανάγνωσμα.
ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΘΑ ΑΓΩΝΙΣΘΟΥΜΕ;
Α) Προθύμως
Ὁ πνευματικός ἀγώνας, ἡ ἐκκλησιαστική ἄσκησις, τά πνευματικά γυμνάσματα, ἡ προσπάθειά μας ἀπαιτεῖ νά γίνεται προθύμως. Μέ προθυμία, μέ σφοδρή καί δυνατή ἐπιθυμία, μέ ὅλην τήν δύναμι τῆς θελήσεως, μέ χαρά.
Αυτά σημαίνουν:
• Ὅτι αὐτό πού γίνεται μέ βία καί καταναγκασμό ἀπό ἄλλους, ἀπό φόβο καί ἀπειλή δέν ὠφελεῖ, ἀλλά μάλλον βλάπτει.
• Ὅτι προσευχόμεθα, γιατί το ἐπιθυμοῦμε.
• Ὅτι νηστεύουμε, ἐπειδή τό θέλουμε.
• Ὅτι ἀσκούμεθα στίς ἀρετές, γιατί ἀναγνωρίζουμε τήν ἀξία τους.
• Ὅτι τηροῦμε τίς ἐντολές, ἐπειδή συμφωνοῦμε μέ αὐτές.
• Ὅτι μελετᾶμε τό λόγο τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή ζητᾶμε τήν ἀλήθεια.
Κι ὅλα τα πράττουμε εὐχαρίστως, χωρίς γογγυσμούς, χωρίς διαμαρτυρίες, χωρίς νά πιεζόμαστε, ἀγωνιζόμεθα μέ ὅλη τήν δύναμη τῆς θελήσεως καί ὑπάρξεως μας.
Β) Αυτοέλεγχος.
Συνεχίζουμε μέ αὐτοέλεγχο, μέ αὐτοκριτική.
Στρεφόμεθα πρός τά ἔσω τῆς ὑπάρξεώς μας, τῆς ψυχῆς μας, καί ρίχνουμε μία διερευνητική ματιά στήν ἐσωτερική κατάστασι μας.
Γιά νά τό ἐπιτύχουμε χρειαζόμαστε ἡσυχία καί περισυλλογή, συγχρόνως καί τό φῶς τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἁγίου θελήματός Του. Στήν ἡσυχία, χωρίς περισπασμούς καί θορύβους ἐξετάζουμε τή ζωή μας μέ κριτήριο τόν νόμο του Θεοῦ. Ἐρωτᾶμε τόν ἑαυτό μας. Τί ζητεῖ ἀπό ἐμέ ὁ Θεός Πατέρας μου; Ζῶ ὅπως θέλει ὁ Θεός Πατέρας μου; Ἀπό τίς ἀπαντήσεις, θά καταλάβουμε σέ ποιά πνευματική κατάστασι εὑρισκόμεθα.
Γ) Μελέτη του λόγου του Θεοῦ καί προσευχή
Στήν συνέχεια χρειαζόμαστε μελέτη τοῦ λόγου του Θεοῦ γιά νά καθοδηγηθοῦμε σωστά καί προσευχή γιά νά ἐνισχυθοῦμε ἀπό τή θεία Χάρι.
Μελέτησε τήν Αγία Γραφή. Περιέχει: α) την Ἱστορία της σωτηρίας, β) τις θαυμαστές ενέργειες του Θεού Πατέρα μας για τη σωτηρία μας, γ) τό άγιο και λυτρωτικό θέλημά Του, δ) παραδείγματα ζωής, άλλα πρός αποφυγήν και άλλα πρός μίμησιν, ε) το μυστήριον της θείας αποκαλύψεως.
Μελέτησε βιβλία πού θά σέ βοηθήσουν νά ἀνέβης ψηλότερα ἀπό τήν χαμοζωή τοῦ κόσμου τούτου.
Δ) Τά πνευματικά αγωνίσματα
Αγωνιζόμαστε:
α) να εφαρμόσουμε τις εντολές του Θεού.
β) να κατορθώσουμε τις αρετές.
γ) να αποφύγουμε κάθε κακία, πονηρία καί γενικώς τήν πολυειδή αμαρτία.
δ) νά νεκρώσουμέ τα πάθη της αμαρτίας.
ε) νά πράξουμε τό θέλημα του επουρανίου Πατέρα.
ζ) νά καθαρίσουμε την ψυχή μας από τίς βρωμιές της αμαρτίας.
η) νά θεραπεύσουμε τις πληγές της ψυχης μας από τον πόλεμο της αμαρτίας.
Αδελφοί μου!
Λίγες επίκαιρες σκέψεις για την περίοδο που διανύουμε με βάσει την εμπειρία της Εκκλησίας μας και τις εμπειρίες του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, μεγάλου ασκητή που γνωρίζει καλά πως για τη Βασιλεία του Θεού είναι απαραίτητη η ανοδική πορεία. Πρέπει, σαν ποθείς να γίνεις ουρανοπολίτης, προθύμως να ανεβείς την Κλίμακα των αρετών.
