«Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον, και του απ’ αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις. Ο Υιός του Θεού Υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν˙ Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.»
Το ως άνω απολυτίκιο της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που εορτάζουμε την 25η του μηνός Μαρτίου, ψαλλόμενο στους ιερούς μας ναούς, γίνεται η αφορμή για να επικεντρώσουμε τη σκέψη μας σε δύο κυρίως γεγονότα. Αφ’ ενός τη σπουδαιότητα του παμμεγίστου μυστηρίου της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού για την ανθρωπότητα. Αφ’ ετέρου τη σπουδαιότητα του προσώπου της Υπεραγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, διά της οποίας έλαβε σάρκα ο Υιός του Θεού.
Ανατρέχοντας στο συναξάρι της 25ης Μαρτίου διαβάζουμε ότι ο φιλάνθρωπος και ελεήμων Θεός, αυτός που πάντα φροντίζει για το ανθρώπινο γένος ως φιλόστοργος πατέρας, βλέποντας το δημιούργημά Του τυραννούμενο από το διάβολο και ευρισκόμενο στην ειδωλολατρεία, θέλει να το λυτρώσει. Προς τούτο πρέπει να στείλει τον Υιό Του τον μονογενή για να εξαγοράσει το ανθρώπινο γένος από τα χέρια του διαβόλου. Στέλνει όταν έρχεται ο κατάλληλος καιρός τον αρχάγγελο Γαβριήλ να εκτελέσει το Μυστήριο της Θείας Οικονομίας προετοιμάζοντας την Αγία Παρθένο ως πανάξια τέτοιου κάλλους και ευλογημένη από το Άγιο Πνεύμα. Φθάνει ο άγγελος στην πόλη Ναζαρέτ και της λέγει: «Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου». Αυτή εταράχθη πολύ από την επίσκεψη αυτή. Έπειτα ο αρχάγγελος της λέγει ότι θα συλλάβει και θα γεννήσει Υιόν, που θα τον ονομάσει Ιησού. Και αναρωτιέται η Μαριάμ πώς θα γίνει αυτό αφού δεν έχει ουδεμία σχέση με άνδρα. Λαμβάνει την απάντηση ότι «Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι». Εκείνη δείχνωντας τέλεια υπακοή προς το θέλημα του Θεού απαντάει: «ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Και ευθύς, άμα τω λόγω, υπερφυώς συλλαμβάνει τον Υιό και Λόγον του Θεού.
Άρχεται λοιπόν το μέγα σχέδιο της Οικονομίας του Θεού διά της Θεοτόκου. Από τη Θεοτόκο ξεκινάει «της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον». Στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου εκπληρώνεται η προφητεία του Ησαΐου: «ιδού, η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει Υιό και θα καλέσουν το όνομά Του Εμμανουήλ, το οποίο ερμηνεύεται, ο Θεός είναι μαζί μας». Από επιτυχία εστέφθη και το σχέδιο του Θεού, που ήταν η παραπλάνηση του διαβόλου, καθώς ο τελευταίος δεν ήθελε να υπάρξει παρθένος γυναίκα, ώστε να μη βρεθεί μητέρα του Μεσσία. Η μνηστεία της Παρθένου Μαρίας παραπλάνησε τον διάβολο, γιατί πίστευε ότι ούτε και αυτή πρόκειται να παραμείνει πλέον παρθένος, αφού μνηστεύθηκε.
Έρχεται η εποχή κατά την οποία ο ουρανός ελεεί τη γη. Ο Θεός σπλαχνίζεται τους ανθρώπους. Μήνυμα Ευαγγελισμού κομίζει ο αρχάγγελος Γαβριήλ. Η Παναγία γίνεται η γέφυρα για να έλθη στη γη ο Θεός ως θεάνθρωπος μεταξύ των ανθρώπων. «Αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών». Θα ελευθερώσει τον άνθρωπο από το κακό και τις συνέπειές του. Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης λέει για το μέγα μυστήριο της ενανθρωπήσεως: «Υιός γαρ Θεού και Θεός προ αιώνων υπάρχων, Υιός γυναικός αγίας κατηξίωσεν γενέσθαι και ο αόρατος οράται και ο πλούσιος δι’ ημάς πτωχεύει και ο απαθής και αθάνατος πάσχει ως άνθρωπος. Ηνώθη σώματι και ουκ ηλλοιώθη πνεύματι. Εις θνητόν σώμα κεχώρηκεν ο αχώρητος, ίνα αυτό ποιήση αθάνατον συνεξαθανατήσαν αυτόν τη θεότητι.» Αγάλλεται η ανθρωπότητα, διότι ήλθε εκείνος που θα λύσει του Αδάμ την παράβαση και θα τον ελευθερώση από τις τραγικές συνέπειές της.
Όπως προελέχθη, παμμέγιστη είναι η συμβολή της Παναγίας στο Μυστήριο της Θείας ενανθρωπήσεως. Η γλυκυτάτη Παναγία μας γίνεται συναίτιος της παγκόσμιας απολύτρωσης και του αγιασμού, έμψυχος παράδεισος που γέννησε τον Χριστό και τροφοδοτεί με την Χάρη της όλη την Εκκλησία. Η Παναγία, ως δεύτερη Εύα, διά της υπακοής της στο θέλημα του Θεού, καταργεί την ανυπακοή της πρώτης Εύας στη Θεία Εντολή. Η Εύα δέχθηκε τους λόγους του όφεως και εξέπεσε, συμπαρασύροντας όλο το ανθρώπινο γένος. Η Παναγία δέχεται και υπακούει το Θείο πρόσταγμα και ανυψώνει την ανθρώπινη φύση. Γίνεται συναίτιος της Θείας ενανθρωπήσεως μαζί με τον ίδιο τον Θεό!
Και γίνονται αφορμή όλα τα παραπάνω για να διακρίνουμε τον ρόλο της γυναίκας, τη λειτουργική υπεροχή της στη ζωή και διδασκαλία της Εκκλησίας, καθώς και την πρόταξή της στην σωτηρία του ανθρώπου και τη συντριβή του διαβόλου. Γίνεται λόγος στη Γένεση για «σπέρμα» της Εύας που θα συντρίψει τον διάβολο. Η Εύα έλαβε το πρωτευαγγέλιο της σωτηρίας και η Παναγία δέχθηκε τον Ευαγγελισμό της Θείας ενανθρωπήσεως. Η γυναίκα λοιπόν που πρωτοστάτησε στην πτώση, πρωτοστατεί και στην ανόρθωση του ανθρώπου. Ο άνδρας συμπαρασύρεται στην πτώση και συμπορεύεται στην ανόρθωση. Ο πρώτος ρόλος δε βρίσκεται σε αυτόν αλλά στη γυναίκα. Η Παρθένος λοιπόν δανείζει στον Θεό την ανθρώπινη φύση, που γίνεται η απαρχή της Καινής Κτίσεως. Από την άποψη αυτή η Παναγία είναι «μετά τον πρώτον Ιεράρχην Χριστόν, έτερος Ιεράρχης» όπως αναφέρει στον λόγο του ο Θεοφάνης Νικαίας.
Χρήζει προσοχής, ακόμη, το γεγονός ότι η Παναγία δέχθηκε χωρίς φόβο το θέλημα του Θεού, αλλά ελευθέρα τη βουλήσει. Ο αρχάγγελος προτάσσει προς αυτήν λόγους καθησυχαστικούς: «μη φοβού Μαριάμ». Η Παρθένος με ήρεμη καρδία δέχεται την θεία εντολή χωρίς ταραχή και φόβο και με πλήρη ελευθερία αποδέχεται αυτή. Λαμβάνοντας γνώση όλων των παραπάνω, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει οποιοσδήποτε γιατί η αγία μας Εκκλησία αποδίδει τόσο μεγάλη τιμή στην Υπεραγία Θεοτόκο. Άπαντες οι Άγιοι Πατέρες έχουν θεολογήσει, περί της Θεοτόκου, και έχουν εγκωμιάσει αυτήν, η οποία είναι «η γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γης προς ουρανόν».
Όσον αφορά δε σε κάποιες δογματικού περιεχομένου αλήθειες, πρέπει να αναφερθεί ότι η Παναγία, απαλλάσεται από το προπατορικό αμάρτημα στον Ευαγγελισμό της. Επίσης πρέπει να προστεθεί, ότι η Παναγία ήταν Παρθένος προ της Θείας συλλήψεως, εξακολούθησε να είναι κατά τη διάρκεια της Θεοφόρου κυήσεως, και παρέμεινε και μετά αυτής και ως τέλους Παρθένος. Περί των άνω θεμάτων, πλείστες όσες είναι οι κακοδοξίες που υιοθέτησαν έτερα δόγματα.
Άξια αναφοράς και η πολύ πλούσια εικονογράφηση από μεγάλους αγιογράφους της Εκκλησίας μας του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Μεγάλης σπουδαιότητος εικόνες έγιναν εξ’ αφορμής του Ευαγγελισμού, τόσο από καλλιτεχνικής, όσο και από θεολογικής απόψεως, αφού οι εικόνες του Ευαγγελισμού, βρίθουν θεολογικής σημασίας συμβολισμών. Απροσμέτρητα και τα μοναστήρια, τα προσκυνήματα, οι Ιεροί Ναοί που είναι αφιερωμένα στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Όλα αυτά στην προσπάθειά μας να αποδώσουμε τη μέγιστη τιμή στο Υπεράγιο πρόσωπο της Αειπαρθένου Μαρίας. Εκστατικώς στεκόμενοι απέναντί της, βοώμεν το «Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου».
ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ
Σίσκος Γεώργιος
Φοιτητής Θεολογίας
