Σάββατο 19 Μαρτίου 2011

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ

Η σημερινή εορτή του εν αγίοις πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά, της B' Κυριακής των Νηστειών, ο οποίος έζησε σε κρίσιμη ιστορική περίοδο (1296-1359), δίνει αφορμή να σκεφθούμε ότι η διδασκαλία του είναι αρκετά επίκαιρη, αφού ο 14ος αιώνας έχει πολλές ομοιότητες με την εποχή μας. Φυσικά η διδασκαλία του δεν είναι δική του εφεύρεση, αφού την ταραχώδη εκείνη εποχή εξέφρασε τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Ακριβώς εκείνη την εποχή εμφανίστηκαν τρεις φοβεροί εχθροί, οι οποίοι εποφθαλμιούσαν τα εδάφη της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας, επεδίωκαν δε και την αλλοίωση της πολιτιστικής της ζωής.
Ο πρώτος κίνδυνος προερχόταν από τη Δύση και εκφραζόταν από το φιλόσοφο Βαρλαάμ ο οποίος βρισκόταν σε αντίθεση με την όλη Ορθόδοξη Παράδοση. Πράγματι, η θεολογία του ήταν ιδεαλιστική και δυιστική, αφού ξεχώριζε την ψυχή από το σώμα, και υποτιμούσε το δεύτερο.
Ο δεύτερος κίνδυνος προερχόταν από τους Οθωμανούς. Τα τέλη του 13ου αιώνος μια ορδή των Σελτζούκων Τούρκων, απέκτησε ως αρχηγό τον Οσμάν, ο οποίος υπήρξε ο ιδρυτής της δυναστείας των Οθωμανών, στους οποίους έδωσε το όνομά του και άρχισε να καταλαμβάνει τις επαρχίες της Μικράς Ασίας. Κατά την εποχή του αγ. Γρηγορίου Παλαμά και συγκεκριμένα το 1354 μ.Χ., για πρώτη φορά οι Οθωμανοί εισήλθαν στη Θράκη, καταλαμβάνοντας την Καλλίπολη. Τότε συλλαμβάνεται και ο ίδιος και παρέμεινε περίπου ένα χρόνο αιχμάλωτος.
Ο τρίτος κίνδυνος προερχόταν από τους Σλάβους και συγκεκριμένα από τον Στέφανο Δουσάν, ο οποίος είχε καταλάβει ολόκληρη τη Μακεδονία, εκτός από τη Θεσσαλονίκη, καθώς επίσης την Ήπειρο, Θεσσαλία και μέρος της Στερεάς Ελλάδος. Ο σκοπός ήταν η κατάληψη του θρόνου της Κωνσταντινούπολης, για να γίνει ο διάδοχος των Ρωμαίων –Ρωμιών-Βυζαντινών- Αυτοκρατόρων..
Η ύπαρξη των τριών αυτών παραγόντων συνοδευόταν και από παράλληλα πολιτιστικά και θρησκευτικά ρεύματα. Κυρίως επικρατούσε ένας ηθικισμός αποξενωμένος από τα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου, μια ευδαιμονία και ένας ανατολικός μυστικισμός.
Σε όλους αυτούς τους κινδύνους ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αντέταξε μια ρωμαλέα θεολογία. Ομίλησε για την ένωση κτιστού και ακτίστου, υπογράμμισε σοβαρά ανθρωπολογικά ζητήματα. Επίσης η κοινωνική του διδασκαλία ήταν περίφημη. Πέρα από αυτά ο άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς ως παραδοσιακός Ρωμιός αρνήθηκε να συμπράξει με τους εχθρούς της Ρωμιοσύνης και παρουσίασε όλη την ουσία της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Έτσι και ο ίδιος συνετέλεσε στη θωράκιση του Γένους μας, αλλά και στην άνθηση που παρατηρήθηκε τον 14ο αιώνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο διάσημος βυζαντινολόγος Στηβεν Ράνσιμαν γράφει ότι «οι ημέρες των Παλαιολόγων, όταν το Βυζάντιο αργά αλλά αναπόφευκτα πέθαινε, ήταν, σε αντίθεση με την γενική παρακμή, η λαμπροτέρα περίοδος της βυζαντινής παιδείας». (ιδέες σεβ. Μητ/λίτου Ναυπάκτου κ Ιεροθέου)

Αγαπητοί Χριστιανοί.

Και σήμερα θυμόμαστε το άνομα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενὸς από τοις μεγάλους Αγίους της Ορθοδοξίας, ο οποίος διακήρυξε, μέσα από την εμπειρία των ασκητών και όλων των πιστών, άτι η χάρη του Θεού δεν είναι ένα κτιστά Δώρο – είναι ο ίδιος ο Θεάς που μας ενώνει με τον εαυτό Του ώστε να μας διαπνέει η παρουσία Του, ώστε σταδιακά, εάν μονάχα τον δεχτούμε, αν Του ανοιχτούμε, να γίνουμε διάφανοι ή τουλάχιστον σχεδόν διάφανοι στο φως Του, ώστε να γίνουμε αρχικά και ολοένα πιο πολύ μέτοχοι της Θεϊκής Του φύσης. (Antony Bloom) Έτσι ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς με τη ζωή του και τη δράση του δίκαια κέρδισε τη σημερινή ημέρα, ημέρα της εορτής του η οποία και θεωρείται η συνέχεια της προηγούμενης Κυριακής που είναι και η επίσημη ημέρα της εορτής της Ορθοδοξίας.
Δυο πράγματα λοιπόν είναι ανάγκη να σχολιάσουμε τούτη τη στιγμή.
Η Ορθοδοξία, κατά πρώτον, δεν είναι ένα κομμάτι του Χριστιανισμού. Είναι ο αλη¬θινός Χριστιανισμός, χωρίς αλλοιώσεις και παραχαράξεις. Αν τα αλλά χριστιανικά δόγματα διατηρούν μέχρι σήμερα μια επιφά¬νεια, εμείς κρατούμε για 2000 χρόνια την καρδιά, το ύψος και το βάθος, το πλάτος και το μήκος της αλήθειας και της σωτηρίας. Ορθοδοξία είναι η ορθή πίστη και η ορθή λατρεία του Θεού. Ορθοδοξία είναι ο ανόθευτος Χρι¬στιανισμός. Ορθοδοξία είναι η αληθινή Εκκλησία πού ίδρυσε και συντηρεί ό Χριστός σαν ζύμη του κόσμου.
Γι’ αυτό και, όταν λέμε «Ορθόδοξος Χριστιανός», είναι ο ίδιο πράγμα με το να πούμε απλά "Χριστιανός".
Όμως, αυτό που το λέμε θεωρητικά, δυστυχώς δεν το νιώθουμε οι περισσότεροι. Δεν μας αγγίζει στην ψυχή. Δεν το συναντούμε σαν κάτι ιδιαίτερο στη ζωή και τα λό¬για μας.
Ίσως και να έχουμε την απατηλή εντύπωση ότι "Χριστιανός" είναι ό άνθρωπος πού, είτε υποκρίνεται με τους μεγάλους σταυρούς, είτε είναι ξεκομμένος από τη ζωή. Γι’ αυτό και προτιμούμε να πιστεύουμε στο Θεό με το δικό μας τρόπο, χωρίς καθόλου να είμαστε «η πόλις η επάνω όρους κειμένη».
Λέμε: "εγώ πιστεύω"• αλλά δεν εκκλησιαζόμαστε. Λέμε "εγώ τον έχω τον Θεό μέσα μου"• αλλά παραδίπλα, εκεί μέσα μας, φωλιάζουν χίλιες δυο κακίες και αμαρτίες χωρίς συναίσθηση. Λέμε καθαρή καρδιά αλλά από καθαρότητα…πέρα βρέχει! Τι συμβαίνει, λοιπόν; Μήπως αγνοούμε τι είναι χριστιανοσύνη;
Σήμερα, πηγαίνουμε στην Εκκλησία και στα Μοναστήρια, δυστυχώς όμως ως θρησκευόμενοι επισκέπτες. Ανάβουμε κεριά και λαμπάδες, μα ως εκεί εξαντλούμε το χριστιανικό μας καθήκον. Εκ¬κλησιαζόμαστε για λίγη ώρα στις μεγάλες γιορτές, αλλά εθιμοτυπικά και για το …καλό. Η θρησκευτικότητα φαίνεται να είναι αναπτυγμένη, φοράμε σταυρούς και κομποσχοίνια, η πίστη στο Θεό είναι της μόδας• από την άλλη όμως δεν έχουμε την ελάχιστη διάθεση να θυσιάσουμε και κάτι απ’ τον εαυτό μας• να βγούμε απ’ τη μακαριότητα μας. Προχωράμε μέχρις εκεί που δεν μας κοστίζει τίποτε! Η θρησκευτικότητα μας έχει επιφάνεια, αλλά της λείπει το βάθος, ο συγκλονισμός, η ολοκληρωτική πίστη στο Χριστό.
Ως άτομα έχουμε εκκοσμικεύσει πολλά πράγματα στο "Χριστιανι¬σμό" μας. Έχουμε αποκηρύξει την άσκη¬ση της προσευχής και της νηστείας• έχουμε περιορίσει την συχνότητα του εκκλησιασμού έ¬χουμε απεμπολήσει την σωφροσύνη και την αγνότητα• έχουμε περικόψει την μελέτη της Αγίας Γραφής και των Αγίων. Πως κωδικοποιούνται όλα αυτά; Ορθοδοξολογία και σε καμιά περίπτωση ορθοπραξία.
Το δεύτερο που θέλουμε να σχολιάσουμε.
Δεν ήταν «κάποτε», οι πολέμιοι της Εκκλη¬σίας. Υπάρχουν τόσοι και τόσοι που με τις ποικιλόχρωμες και ιδιόμορφες απόψεις και διδασκαλίες τους, τις δήθεν "προοδευτι¬κές", προσπάθησαν και προσπαθούν να ροκανίσουν τον κορμό της και τώρα. Λίγα χρόνια πριν, με τη δύναμη της εξουσίας και του νόμου, γκρέμι¬ζαν Ναούς, έκαιαν εικόνες, έκλειναν διά της βίας τα στόματα των Χριστιανών! Σήμερα μέσα από τις στήλες των εφημερίδων, τις σελίδες των βιβλίων, τα μικρόφωνα των ραδιοφώνων και τις κάμερες και των τηλεοπτικών συνεργείων, μιλούν για το θάνατο του Θεού, του Θεού που δυστυχώς αυτοί, αν όχι καθόλου, μόνο ελάχιστα γνωρίζουν. Όμως! Ας αφήσουμε να απαντήσει σ’ όλους αυτούς ένας Άγιος! Ένας μεγάλος Άγιος. Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
«Είναι πολλά τα κύματα και φοβερή η τρικυμία• αλλά δεν φοβόμαστε μην καταποντιστούμε• διότι στεκόμαστε πάνω στο βράχο. Ας λυσσομανά η θά¬λασσα, δεν μπορεί να διάλυση το βράχο. Ας υψώνονται τα κύματα, δεν θα βουλιάξουν το καράβι του Ιησού..... Δεν μπορείς να διάλυσης την Εκκλησία του Θεού. Την πολεμάς, χωρίς όμως και να μπορείς να την βλάψεις. Την κάνεις πιο έν¬δοξη, ενώ εσύ καταστρέφεσαι. Είναι σκληρό να κλωτσάς μυτερά καρφιά. Δεν χαλάς τα καρφιά, τα πόδια σου ματώνεις. Έτσι και τα κύματα δεν διαλύουν τον βράχο, αλλά τα ίδια διαλύονται σε αφρούς. Τίποτα πιο δυνατό από την Εκκλησία, άνθρωπε. Σταμάτα τον πόλεμο, για να μη καταστραφείς. Μην πολεμάς τον ουρανό. Αν πολεμάς άνθρωπο ή νίκησες ή νικήθηκες. Αν όμως πολε¬μάς την Εκκλησία είναι αδύνατον να νικήσεις. Διότι είναι πιο ισχυρός από όλους. …