Ακούμε, αδελφοί μου
και πάλι, μέσα στην παραζάλη των ημερών, σήμερα «Κυριακή του Τελώνου και του
Φαρισαίου», να παιανίζεται, απ’ άκρου σ΄
άκρο της γης, στην απανταχού Ορθοδοξία, ο παιάνας της μετανοίας. «Της μετανοίας
άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα…» και ο νους προστρέχει αναζητώντας γαλήνη και ηρεμία,
στην κατανυκτικότατη αυτή Εκκλησιαστική περίοδο, που από σήμερα Σήμερα λοιπόν Τριώδιο. Καλούμαστε να
διαφοροποιηθούμε από τις αμαρτωλές επιλογές μας, που είναι πάμπολλες.
Μνησικακία, μίσος, πλεονεξία, αλόγιστη προσκόλληση στα υλικά αγαθά, εγωιστική
διεκδίκηση και υπεροχή σε βάρος των συνανθρώπων μας. Καλούμαστε να
ανασυγκροτηθούμε και να αναγεννηθούμε με συντονισμένο πνευματικό αγώνας ώστε να
βρουν θέση μέσα στην καρδιά μας, η αγάπη, η ανεξικακία, η ευσπλαχνία, η
ελεημοσύνη, η υπομονή, η συγχωρητικότητα και τέλος η προσευχή. Αυτά τα
κατορθώματα συνιστούν την πνευματική ζωή και πορεία του πιστού.
«Καιρός, λοιπόν, μετανοίας» και
πάλιν. Καιρός επιστροφής, καιρός αυτογνωσίας,
καιρός ανανήψεως. «Της μετανοίας άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα. Ώρθρίζει γάρ το
πνεύμα μου προς ναόν τον άγιον σου Ναόν φέρων του σώματος όλον εσπιλωμένον, αλλ’
ως οικτίρμων κάθαρον ευσπλάχνω σου ελέει ».
«Το πρόθυμο πνεύμα του πιστού
ξαγρυπνά στο ναό του Θεού, φέροντας μαζί του τον λερωμένο από την αμαρτία Ναό
του σώματος ,και παρακαλεί να του ανοίξει ο Θεός τη θύρα της μετανοίας .Στον
άγιο Ναό του θεού έχουν θέση μόνο οι καθαροί ,αυτός είναι ακάθαρτος ,αλλά
ελπίζει στο έλεος του Θεού και στην καθαρτική δύναμη της χάριτος του» (Ι
.Φουντούλη ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ).
Εκεί ο ταλαίπωρος αμαρτωλός,
αναμετρώντας «τα πλήθη των πεπραγμένων του δεινών τρέμει, γιατί επίκειται
φοβερά η ημέρα της κρίσεως. Όμως γεμάτος θάρρος και ελπίζοντας στο έλεος του
Θεού, σαν τον μετανοιωμένο Δαβίδ αναφωνεί μέσα απ’ τα βάθη της καρδιάς του : «ελέησον
με ο Θεός κατά το μέγα Σου έλεος».
«Η περίοδος του Τριωδίου, είναι περίοδος
κατεξοχήν εγκρατείας, νήψεως και μετανοίας. Οι μελωδοί του Τριωδίου σκοπό έχουν
με τα θαυμάσια υμνογραφήματά τους να θυμίσουν τις απ’ αρχής πολλές ευεργεσίες
του Θεού στον επιλήσμονα άνθρωπο. Αυτοεξόριστοι τελικώς της παραδείσιας τρυφής
για την παρακοή, δαιμονόπληκτοι και δαιμονοκίνητοι, από τον εδώ πλανερό πόθο
της θεώσεως, κάναμε τη θέση μας ακόμη δυσκολότερη ενώπιον της ανυπέρβλητης
αγάπης του Θεού, που έφθασε στην άκρα ταπείνωση, δια της Ενανθρωπήσεώς Του και
του Πάθους Του, για την επάνοδό μας στη μακαριότητα του ελεύθερου διαλόγου μαζί
Του.
Οι τέσσερις πρώτες Κυριακές του
Τριωδίου, δηλαδή του Τελώνου και Φαρισαίου, του Ασώτου, της Απόκρεω και της
Τυρινής είναι προοίμια και προγυμνάσματα των πνευματικών αγώνων της Αγίας και
Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Πολύ δυστυχώς οι ημέρες αυτές εξελίχθηκαν σε περίοδο
κορεσμού και μεταμφιέσεως, αμαυρώνοντας το «κατ’ εικόνα», όπου επλάσθημεν. Κάτι
που αρκετοί συνεχίζουν όλο το έτος – ώστε οι Αποκριές να μακραίνουν στον τόπο
μας κατά τρόπο κωμικοτραγικό.
Στα πρόσωπα του Τελώνου και του
Φαρισαίου οι άγιοι Πατέρες εισαγωγικά μας διδάσκουν τον ασπασμό της ταπεινώσεως
και την άρνηση της αλαζονείας. Η αιθάλη της οιήσεως και η πονηρία της
υπερηφάνειας δίωξαν τους Πρωτόπλαστους από τον Παράδεισο. Τους απογύμνωσαν από
τη θεία Χάρη και τους γκρέμισαν από τη θεϊκή συντροφιά και παραμυθία.
Μιμούμενοι τον ταπεινό Τελώνη, ό,τι κι αν έχουμε πράξει, μας το συγχωρεί ο Θεός
και μας επαναφέρει στην πρώτη μας δόξα. Η ταπείνωσή μας φανερώνει τη συμμετοχή
μας στα πνευματικά γυμνάσματα της Εκκλησίας.
Ο αποστάτης Άσωτος είναι θα λέγαμε
πρόσωπο συμπαθές, γιατί άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο τον μιμήθηκε ή τον
μιμείται. Τα θλιβερά αποτελέσματα της αποστασίας του ανθρώπου, που θέλει να τη
λέει ελευθερία, διεκτραγωδούνται στην παραστατική παραβολή του Ασώτου. Αλλά εδώ
μας παρουσιάζεται περίλαμπρα και η ευσπλαγχνία του Πατέρα, με τις πάντα
αναμένουσες ολάνοιχτες αγκάλες στην εξώθυρα του οίκου Του.
Η αγάπη όμως του Θεού δεν καταργεί τη
δικαιοσύνη Του. Η αγάπη θα είναι το μέτρο της κρίσεως των αμελών κατά τη
Δευτέρα του Κυρίου Παρουσία. Αυτό είναι και το βαθύ νόημα της ευαγγελικής
περικοπής της Μελλούσης Κρίσεως. Μη η φιλανθρωπία του Θεού στις δύο
προηγούμενες παραβολές δώσει θάρρος στους οκνηρούς.
Η λεγόμενη Κυριακή της Τυρινής ζωηρά
μας προτρέπει για τον επαναπατρισμό μας στον αειθαλή κήπο της Εδέμ. Ας τ’ ομολογήσουμε·
είμαστε οι ξενιτεμένοι του Θεού. Καλούμαστε δια ταπεινώσεως, μετανοίας, φόβου
Θεού κι απορρίψεως κάθε πλεονεξίας, κατακρίσεως και φθόνου, να επανέλθουμε στην
εστία μας στην αναστάσιμη χαρά που εγκαινίασε ο νέος Αδάμ, ο Χριστός. Ο
παράδεισος που ηθελημένα χάσαμε μας έκανε ανέστιους, γυμνούς, κοπιώντες και
θλιβόμενους. Η σταυρώσιμη περίοδος της σαρανταήμερης νηστείας σκοπό έχει να μας
οδηγήσει στο Πάσχα, τη διάβαση, την Ανάστασή μας.
Όλη η περίοδος του Τριωδίου είναι μια
περιήγηση στον παλαιοδιαθηκικό χώρο. Η υμνολογία, οι κατανυκτικές ακολουθίες
και η νηστεία είναι βοηθητικά μέσα ώστε να προσφέρουν το χαροποιόν πένθος, το
οποίο θα κάνει πιο ελεήμονα την ψυχή κι εναργέστερη την εκζήτηση του Θεού. Ο
Θεός πάσχει για τον πάσχοντα άνθρωπο και με το Πάθος Του, της θυσιαζόμενης
αγάπης Του, λυτρώνει τους εμπαθείς. Με την Ανάστασή Του χαρίζει φως στους
σκοτισμένους, ανασταίνει τους νεκρούς, νικά με τον θάνατό του τον θάνατο.» του Μοναχού Μωυσέως του Αγιορείτου
Θα ήθελα όμως
σήμερα να μην παραβλέψουμε και τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, λόγια σημαδιακά
που καταγράφουν με απόλυτη σαφήνεια και λεπτομέρεια τις δικές μας μέρες αλλά, και
λόγια παραινέσεως, λόγια αγάπης. Ταιριάζουν απόλυτα και με όλο τον αγώνα μας,
τον αγώνα του Τριωδίου, τον αγώνα για τη συνάντησή μας με το Χριστό και που τα
ακούμε με την ευκαιρία της εορτής του Τ. Προδρόμου.
«Τέκνον Τιμόθεε, εσύ συμπορεύτηκες
μαζί μου στη διδασκαλία, στον τρόπο ζωής, στους σκοπούς,
στην πίστη, στη μακροθυμία, στην αγάπη, στην υπομονή, στους διωγμούς,
στα παθήματα σαν αυτά που υπέμεινα στην Αντιόχεια,
στο Ικόνιο,
στα Λύστρα. Τι διωγμούς υπέφερα! Κι απ’ όλα με γλίτωσε
ο
Κύριος. Κι όχι μόνο εγώ, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να
ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα
με το θέλημα του Ιησοῦ Χριστού,
θα αντιμετωπίσουν
διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι και οι απατεώνες θα
προκόβουν στο χειρότερο·
θα εξαπατούν
τους
άλλους
και
οι άλλοι
θα
τους εξαπατούν. Εσὺ όμως να μένεις
σ’ αυτά που έμαθες
και
που για την αξιοπιστία
τους
έχεις
τεκμήρια. Ξέρεις από ποιόν τα έμαθες· και μη
λησμονείς ότι
από τη
βρεφική σου ηλικία γνωρίζεις
τη Γραφή, που μπορεί να σε κάνει σοφό οδηγώντας σε στη
σωτηρία δια της πίστεως στον Ιησού Χριστό».
Αδελφοί μου!
Λοιπόν… «όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του Ιησοῦ Χριστού, θα αντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι και οι απατεώνες θα προκόβουν στο χειρότερο· θα εξαπατούν τους άλλους και οι άλλοι θα τους εξαπατούν. Εσὺ όμως να μένεις σ’ αυτά που έμαθες και που για την αξιοπιστία τους έχεις τεκμήρια».
Έχοντας στο νου μας όλα
τούτα ξεκινάμε την περίοδο του Τριωδίου
και κυρίως η Μ. Τεσσαρακοστή, και καλούμαστε λοιπόν για μια επανεξέταση και
συνάμα επαναδιοργάσνωση του εαυτού μας. Τούτος είναι ο Εκκλησιαστικός χρόνος ο
οποίος προσφέρεται για μια εντονότερη άσκηση του πιστού, αγωνιστού ανθρώπου,
για να πορευθούμε προς την τελείωση και την κατά χάριν Θέωση. Είναι το στάδιο
της αθλήσεως όπου μέσα από μια εσωτερική ανακαινιστική πορεία θα αναγνωρίσουμε
την προσωπική πνευματική μας εξορία και «εν μετανοία», με καινούρια μυαλά,
καινούριες αποφάσεις, καινούριες επιθυμίες και προοπτικές θα επιζητήσουμε την
συνάντηση μας με τον Αναστημένο Χριστό .
Αυτό αποζητάμε, αυτός είναι
ο σκοπός μας, αυτή να είναι και η προσπάθεια
μας!
