«Εις την Πόλιν… και πάλιν»!

«Έτσι λοιπόν αρμένισα τις θάλασσες για να ’ρθω στην άγια πολιτεία του Βυζαντίου»
Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς «Sailing to Byzantium»

«Εις την πόλιν» και πάλιν. ‘Ένα νέο ταξίδι στο όνειρο»!

Σάββατο 19 Ιουνίου

Ξεκίνημα για τ’ όνειρο. Πρωί στο λιμάνι, διατυπώσεις, και στο καραβάκι με κάθετη την πλώρη για τη γη της Αιολίδος. Σε μιάμιση ώρα… Κυδωνίες. Στ’ αγιονέρια τ’ Αϊβαλιού.

Κάθε φορά που πλησιάζω τους τόπους τούτους, κάθε φορά που τούτο το μυρωμένο Αιγαιοπελαγίτικο αεράκι δροσίζει το πρόσωπό μου, κάθε φορά που αντικρίζω τούτο το ήμερο, το γλυκό το ανέμελο παιχνίδισμα του ήλιου με τη θάλασσα, η καρδιά μου χτυπά διαφορετικά. Ένας κόμπος με σφίγγει και κόβει την ανάσα μου. Κρυφά και φανερά τα δάκρυα ανακατώνονται με τούτα δω τα ματωμένα, τα μαρτυρικά Αιγαιοπελαγίτικα νερά

Φτάνουμε! Βοούν τα κουφάρια ναΐσκων και μοναστηριών, από δω κι από κει! Σηκώνονται και μας καλωσορίσουν! «Είμαστ’ εδώ! Ποτές δεν πάψαμε να ’μαστε δω!». Πατούμε με με τρεμάμενα τα πόδια την Αιολίδα γη, τη γη των πατέρων μας. Κοιτάμε με αμηχανία και με βουρκωμένα τα μάτια πέρα δώθε και μπαίνουμε στα λεωφορείο. Ξεκινάμε για την Πόλη. Τη Βασιλεύουσα Πόλη. Την πόλη των πόλεων. Μέσα στους ατέλειωτους κάμπους, καθώς ανηφορίζουμε για άλλη μια φορά στ’όνειρο.το μυαλό θολωμένο… Που είμαστε; Που πάμε;

Κυδωνίες, Αδραμύτιον, Κείος. Ελενούπολις…

Τι να πρωτοδείς; Τι να προτοθυμηθείς; Για ποιο να πρωτοκλάψεις;

Και να! Μετά από οχτάωρη πορεία, μέσα από μέρη που και με τη βουβαμάρα τους βοούν… Ελληνικά, μέσα από πανεύφορα εδάφη, μέσα από οχτάωρη αναπόληση, διαβάζουμε «ISTANBUL». Δε σημαίνει για τους Τούρκους τίποτα αυτή η λέξη• είναι απλά ένα όνομα… Εμείς όμως ξέρουμε… Παρά τις προσπάθειες αιώνων για να λησμονηθεί η «Κωνσταντινούπολις» - ποτέ δεν την αναφέρουν οι Τούρκοι έτσι - και το όνομα και μόνο αυτό, βοά Ελληνικά. «Εις την Πόλιν»! Στη Βασιλεύουσα πόλη! Τότε που όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν εκεί!

Βραδάκι κατορθώσαμε με’ εμποδίων να περάσουμε τη γέφυρα του Βοσπόρου, τη γέφυρα που καθημερινά διασχίζουν 5.000.000 αυτοκίνητα και να αφήσουμε πίσω μας την Ασία. Φτάσαμε… Πατούμε πάλι την Ευρώπη… «Ο ήλιος έγνω την δύσιν αυτού» Πώς να αντέξουν τα πόδια να πατήσουν τα χώματα τούτα; Χιλιάδες σκέψεις, χιλιάδες αναμνήσεις… Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ορθός, ατράνταχτος, πελώριος ίσαμε τον ουρανό, με το σπαθί του στο χέρι, ήρθε να μας ανοίξει δρόμο, μέσα στο συρφετό των 18.000.000 που πηγαινοέρχεται πέρα δώθε. Κρύος ιδρώτας μας περιλούζει σύγκορμα την ώρα που τα πόδια μας πατούν της Πόλης τα χώματα τα ονειρεμένα.

Κυριακή 20 Ιουνίου.

Ξυπνάμε στην Πόλη. Αλλιώτικο το ξύπνημα τούτο. Ξύπνημα με τρέμουλο στην καρδιά. Ξύπνημα με καρδιοχτύπι! Τι θα δούμε σήμερα; Τι θα συναντήσουμε; Λίγες φορές στη ζωή μας νοιώθουμε κάτι παρόμοιο! Στο δρόμο, κόσμος πολύς, κόσμος παντού, όλες τις ώρες, περπατά συνέχεια. Κατά μόνας ή με παρέα, άνδρες και γυναίκες, με μαντήλια, ή… Δυτικές. Τσάι και φλυαρία. στις αγορές, στα πεζοδρόμια, στα μαγαζιά, παντού. Καστανάδες, λαχειοπώλες, ενοχλητικοί μικροπωλητές, λούστροι, κουλουρτζήδες που φωνάζουν συνεχώς «σημίτ»-«σημίτ», ματζουνάδες, σαλεπτζήδες…

Βαλουκλή. Η πρώτη μας επίσκεψη. Στην Παναγία τη Βαλουκλιώτισσα το πρώτο μας γονάτισμα. Γονάτισμα στην Παναγιά μα και στους Πατριάρχες που έξω στο κοιμητήριο τους,, αναπαύονται και καρτεράνε Ανάσταση νεκρών. Παναγιά μου δώσε μας κουράγιο ν’ αντέξουμε! Δεν είναι εύκολες τούτες οι στιγμές! Γυροφέρνουν τα ψάρια στο αγίασμα, σαν κάτι να περιμένουν…

Η συνέχεια και πάλι με την Παναγιά μας. Παναγία των Βλαχερνών. Κάπου ψάχνουμε για τον Πατριάρχη, ο Σέργιο, κάπου ψάχνουμε για τον Ηράκλειο… Κάπου όλοι μαζί και μ’ ένα στόμα αναφωνούμε… «Τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια…»

Μετά κατ’ ευθείαν στο Πατριαρχείο. Το οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Το φάρο της Ορθοδοξίας μας. Αφού κατορθώσαμε να ξεγλιστρήσουμε απ’ τα χέρια των πλανόδιων και των μικροπωλητών, τρυπώσαμε στην κυριολεξία στην αυλή του Πατριαρχείου μας. Ο Αστέρης απ’ το δεξί αναλόγι, με το που μπαίνουμε διαφοροποιεί τα πάντα. Άλλος κόσμος, άλλος τόπος, άλλος χρόνος. «Αινείτε τον Κύριον εκ των ουρανών…».

Ο Πατριάρχης μας μέσα στ’ Άγιο Βήμα προσεύχεται Πλειάδα Αρχιερέων, προσφέρει την αναίμακτη θυσία. Κόσμος, ατέλειωτος κόσμος, στον Άη – Γιώργη του Φαναρίου, προσδοκά. Προσδοκά την ώρα και τη στιγμή …

Εδώ συνεχίζει ν’ ανεβαίνει ο Πατριάρχης μας τ’ ανηφόρι, που τόσοι και τόσοι μάρτυρες Πατριάρχες ανέβηκαν εδώ και 558 χρόνια για να φτάσουν εκεί ψηλά στο γαλάζιο ουρανό.

Τι ευλογία… Τι συγκίνηση… Τι ανατριχίλα… Τι δέος… Τι δάκρυ…

Μια ομάδα επισκέφθηκε το ανάκτορο του Τοπ - Καπί και μια άλλη περίμενε …

Περίμενε για το… όνειρο!

Το όνειρο του κάθε Χριστιανού. Το όνειρο του κάθε πολίτη τούτης της γης.

Επίσκεψη στην Αγιά Σοφιά «Εκεί που τέλειωνε ο Ιππόδρομος υψωνόταν, τότε όπως και τώρα, ο τρούλος της Αγίας Σοφίας, το αριστούργημα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και, στα μάτια πολλών, η ομορφότερη εκκλησία που έχτισαν ποτέ ανθρώπων χέρια. Κανένα άλλο χριστιανικό οικοδόμημα δεν πετυχαίνει τόσο πολύ να σε μεταφέρει στο κατώφλι ενός άλλου κόσμου, όπου το θάμβος τόσο εύλογα υπαινίσσεται την ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης. Η χρυσαφένια αχλή στο εσωτερικό του, οι δέσμες φωτός που διαλύουν τους όγκους, οι πολύτιμοι λίθοι και τα μωσαϊκά κάτω από έναν τρούλο υπέρλαμπρο σαν τον ουράνιο θόλο, κάνουν ακόμη και τους στέρεους τοίχους να μοιάζουν όχι πια εμπόδια αλλά περάσματα σε μια υπερκόσμια πραγματικότητα».

Φτάνουμε στην είσοδο του Ναού. Απ’ έξω γράφει ότι πρόκειται για το Μουσείο της Αγια-Σοφιάς. Ε!…Καλά τώρα!

Μετά από κάποιες διευκρινήσεις από τους ξεναγούς, διασχίζουμε το προαύλιο γρήγορα, αφού βέβαια «…τα ακουμπήσουμε». Περνάμε τα ηλεκτρονικά μηχανήματα, λες και θα μπούμε στο μετρό, φτάνουμε στην είσοδο.

Ανατριχίλα, δέος, δάκρυα…

«Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γη, σημαίνουν τα επουράνια, σημαίνει κι η Αγιά - Σοφιά το μέγα μοναστήρι. Δεν είναι ψέμα… Δεν είναι αυταπάτη… Τ’ ακούμε τα σήμαντρα τα τετρκόσσια… Τις ακούμε τις καμπάνες τις εξήντα δυο… Πελώριες βοούν από ψηλά, απ΄ τα ουράνια…

Τώρα περπατάμε ακροβατώντας στις μύτες των ποδιών μας μη τυχόν και βεβηλώσουμε τη Λειτουργιά. Ψάλλει ζερβά ο Βασιλιάς, δεξιά ο Πατριάρχης… Όρθιοι παραπέρα ο Ιουστινιανός κι η Θεοδώρα, ο Αλέξιος Κομνηνός, ο Ηράκλειος, ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος… . Η Άννα Κομνηνή πάνω στο Γυναικωνίτη μόλις και διακρίνεται μέσα απ’ το μαρμάρινο παραπέτι… Μυρουδιές κι αρώματα, από τα θυμιατά και τα κεριά.

Φύλακες γρηγορείτε…

Βγήκαμε και σταθήκαμε στον ιππόδρομος. Κει μπροστά στο διπλοκιόνιο. Ακούμε φωνές… Ψάξαμε για τους Πράσινους και τους Βένετους να φωνάζουν στον αυτοκράτορα ξανά το «Νίκα». Όμως απατηθήκαμε. Ήταν η φωνές των χοτζάδων που επιτακτικά καλούσαν τους μουσουλμάνους σε προσευχή…

Δευτέρα 21 Μαΐου.

Στο λιμένα του Εμίνονου, εκεί απ’ όπου φεύγουν τα πλοιάρια για βόλτες στον Βόσπορο ή για το δρομολόγιο προς Χαλκηδόνα και Πριγκηπονήσσια (Πρώτη, Αντιγόνη, Χάλκη, Πρίγκηπος). Εδώ σμίγουν όλες οι θάλασσες, Κεράτιος, Βόσπορος. Μαύρη θάλασσα, Θάλασσα του Μαρμαρά. Μαζί και η στεριά, η επτάλοφος Πόλη, η Βασιλίδα των πόλεων, με την Αγία Σοφία, με τους εμφανείς χιλιάδες μιναρέδες και τους μισοκρυμμένους – σχεδόν «παράνομους» τρούλους. Προορισμός μας, το τρίτο λιμάνι των Πριγκιποννήσων. Η Χάλκη. Φτάνουμε μιάμιση ώρα μετά από την επιβίβασή μας, στο καραβάκι.

Ανεβαίνουμε τώρα στη Θεολογική Σχολή. Εμείς – μπορεί να ανέβει κανείς και με τα πόδια– στριμωχνόμαστε ανά τρεις σε αμαξάκια ιππήλατα, τρεμάμενα αλλά ανθεκτικά, που τα σέρνουν δυο άλογα . Φτάνουμε στον κήπο που περιβάλλει το κτίριο της Σχολής. Όλα όμορφα, πρωτόγνωρα, τακτοποιημένα στην εντέλεια. Κοιτάζω τα σκαλιά, την ξύλινη είσοδο, το κτήριο, ενσωματωμένο στο περιβάλλον την Παναγιά, αριστερά της εισόδου, της παυσολύπης. Σταυροκοπιόμαστε και προχωράμε στην Αγιά - Τριάδα.

Τι να πει, κανείς γι’ αυτή τη Σχολή που γαλούχησε τόσους μαθητές, όπως τον Πατριάρχη μας, όπως το Μητροπολίτη μας όπως τόσους και τόσους άλλους κληρικούς, Θεολόγους, λαϊκούς; Κλειστή από το 1972, αναμένει από χρόνο σε χρόνο την επαναλειτουργία της. Όλα είναι έτοιμα, όλα καθαρά, για να δεχτεί ξανά μαθητές και φοιτητές. Τι να πει κανείς γι’ αυτή τη βιβλιοθήκη με τα 60.000 βιβλία της;

Οι ομορφιές της φύσης, η ησυχία του χώρου, η τοποθεσία του κτιρίου, συνδυάζουν αρμονικά αυτό που είναι φτιαγμένη: Μονή και Σχολή. Τώρα η Σχολή είναι κλειστή. Η Μονή όμως λειτουργεί. Καθημερινά γίνονται όλες οι ακολουθίες”, με λύπη, ελπίδα και προσδοκία για την ώρα που οι προσπάθειες του Πατριάρχη θα έχουν αποτέλεσμα και η Σχολή θα λειτουργήσει κανονικά για τις ανάγκες του Πατριαρχείου και της Εκκλησίας όλης.

Η επίσκεψή μας κλείνει με θαυμασμό της θέας από τη βεράντα της Σχολής. Λίγο πιο πέρα η Πρίγκηπος με τα εγκαταλελειμμένα και παρατημένα ξύλινα αρχοντικά των Ρωμιών που τα εγκατέλειψαν αναγκαστικά. Η Πρίγκηπος με τον ναό του Αγίου Γεωργίου όπου ακόμη προσεύχονται από κοινού Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι…

Επιστρέφουμε και κατευθυνόμαστε για να πάρουμε μια γεύση της τούρκικης αγοράς, στην σκεπαστή αγορά, Καπαλί τσαρσί

Τρίτη 22 Μαΐου.

Ημέρα αφιερωμένη στο Βόσπορο. Κεράτιος κόλπος και περιήγηση στο Βόσπορο. Σμίγουν τα δάκρυα με του Βοσπόρου τ’ αγιονέρια, ανακατώνονται οι αναστεναγμοί με το μυρωμένο και δροσερό του απόβροχου τ’ αεράκι. Εδώ σμίγει το παρελθόν με το παρόν και συντρίβεται η καρδιά κάτω από το βάρος του μεγαλείου της φυλής και της ταπείνωσης. Το γιατί δεν μπορεί να λεχθεί στο μεγάλο πόνο. Δεν βγαίνει, δεν απαντάται. Σιωπάς και εκστατικά ατενίζεις μέσα στους αιώνες το πριν και το τώρα.

Προηγουμένως επίσκεψη στο φαντασμαγορικό ανάκτορο των μετά την άλωση σουλτάνων του Ντολμά Μπαξέ και στην επιβλητικότατη υπόγεια δεξαμενή του Ιουστινιανού. Στα εισιτήρια διαφημίζονται εκδηλώσεις και εορτές για την άλωση…. Οι Αγαρηνοί προ της Πόλεως…

Κατόπιν Εσκί Χισάρ Τοπσουλάρ, Γιάλοβα. Το βραδάκι στην Προύσα.
Τετάρτη 23 Μαΐου.

Προύσα. Μια γεύση από την πρώτη πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους. Μια πόλη Ελληνικότατη μα χωρίς κανένα πλέον σημάδι Ελληνισμού.

Σήμερα, η Πόλη είναι μια μεγαλούπολη, μια τουρκο-κουρδική μητρόπολη, με πληθυσμό 18 εκατομμυρίων. Εκεί, ένα μικρό πλήθος, μια εναπομείνασα μαγιά, προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της και να διαφοροποιηθεί απ’ τη τουρκο-κουρδική αυτή μάζα, που έπνιξε την Πόλη, γεμίζοντάς τη στην ασιατική πλευρά αλλά και εκατέρωθεν του Κερατίου.

Είναι ο Βαρθολομαίος και το Φανάρι, με τους εναπομείναντες, 1.800 όπως μαθαίνουμε Ρωμιούς, Γιουνάν (Ίωνες) εκεί, Γραικούς αλλού… Είναι πια στην Πόλη η «φολκλόρ» μειονότητα, που κανείς απ’ τους πλανητάρχες δε νοιάζεται γι’ αυτούς.

Εκριζώθηκε ο ελληνισμός από τη Βασιλίδα των Πόλεων. Συνεχίζουν οι Τούρκοι να τον κλέβουν «νομότυπα» και με τις ευλογίες των πλανηταρχών…. Υπόφεραν και υποφέρουν οι άνθρωποι. Μπορεί τώρα να μην τους σκοτώνουν, να μην τους κακοποιούν, να μην αρπάζουν τις περιουσίες τους, όπως έγινε το 1955, το 1963, το 1974. Αλλά κάποιοι νόμοι που ψηφίζονται, εμποδίζουν την ανάπτυξη, πνίγουν την αξιοπρέπεια, καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα… Εν τούτοις υπάρχουν παντού της Ρωμιοσύνης τα σημάδια, μισοκρυμμένα, μισογκρεμισμένα, βεβηλωμένα, είναι η αλήθεια. Όμως υπάρχουν. ¨Όπου κι αν κοιτάξεις η ματιά σου θα συναντηθεί μ’ αυτά.. Από την Αγία Σοφία ως τον Άγιο Γεώργιο στο Φανάρι, τον Άγιο Νικόλαο, τη Μονή της Χώρας, τον Άγιο Κωνσταντίνο Σταυροδρομίου, την Παναγιά στις Βλαχέρνες, τα τείχη του Ιουστινιανού, το αγίασμα στο Μπαλουκλί και το Ελληνικό Νοσοκομείο, ως τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης στα Πριγκιποννήσια, που ακόμη περιμένει να ξαναλειτουργήσει (παρ’ όλα τα υπεσχημένα…).

Καλό κουράγιο και δύναμη στους εναπομείναντες.

Πηγαίνοντας “εις την Πόλιν” πηγαίνουμε πάντα με αγωνία. Φεύγουμε όμως με χαρά για το θησαυρό που μας αποκαλύπτεται . Δεν μπορεί να ξεχαστεί η πόλη, γιατί είναι όνειρο, γιατί είναι ζωή. Δεν μπορεί να ξεχαστεί, γιατί μας χρειάζεται για να ζήσουμε… Ταπεινά κλείνουμε γόνυ καρδίας στην Μητέρα Εκκλησία, το πρωτόθρονο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, και ζητούμε ευλογία,

Κι εμείς στις Κυδωνίες τώρα πια, αφήνοντας πίσω μας την Αιολίδα, ξυπνάμε απ’ το όνειρο με μια υπόσχεση στον εαυτό μας…

Και πάλιν εις την Πόλιν.